هفته پيش جمعي از مسئولين دانشگاه آزاد به ديدار آيت الله وحيد خراساني رفتند و پس از آن طه هاشمي معاون فرهنگی‌اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی، در صفحه شخصی خود نقل‌ قولی از آیت‌الله وحید خراسانی درباره آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را منتشر کرد. او نوشت: حضرت آیت‌الله وحیدخراسانی نکته‌ای در باره عدم نتیجه‌گیری در مذاکرات هسته‌ای متذکر شدند و گفتند اسراییل و سعودی از نتیجه مطلوب ممانعت کردند و راه قطعی این است که آقای هاشمی به عربستان سفر کند. چند بار تاکید کردند که باید این سفر انجام شود چون تنها شخصیتی که می تواند عربستان را مجاب کند آقای هاشمی است؛ سفر او به نفع جهان اسلام و ایران است.

در حقيقت آيت الله وحيد خراساني هاشمي را کسي مي داند که مي تواند رابط تهران و رياض را تلطيف کند و اين مسئله براي جهان اسلام مفيد است. براي بررسي اينکه چرا آيت الله وحيد خراساني به عنوان يک مرجع تقليد مسلم در شيعه چنين نظري درباره هاشمي رفسنجاني دارد ابتدا بايد به بررسي وضعيت روابط ايران و عربستان پرداخت. 

نقاط اصلي منازعه ايران و عربستان

ايران و عربستان سعودي دو کشور بزرگ منطقه و در حقيقت دو قطب منطقه اي هستند که در بسياري از حوزه ها رقيب يک ديگر هستند. اما مي توان سه نقطه کانوني براي مواجهه اين دو کشور در منطقه در نظر گرفت. نخستين نقطه منازعه دو کشور ، مسئله عراق است. عراق تا پيش از سقوط صدام خود يک وزنه منطقه اي عليه ايران به شمار مي رفت اما پس از سقوط صدام و بر سر کار آمدن دولتي شيعي در اين کشور به سمت ايران متمايل شده است. نقطه دوم منازعه ايران و عربستان کشورهاي حاشيه مديترانه يعني سوريه،و لبنان است. در لبنان به صورت سنتي ايران حامي و پشتيبان حزب الله و سعودي پشتيبان سعد حريري و جريان اوست. سومين نقطه منازعه ايران و عربستان هم منطقه خليج فارس و تسلط بر جريان صدور نفت در اين منطقه است که ايران را به دو رقيب در اين منطقه بدل کرده است.

سابقه روابط تهران-رياض

اين سه نقطه اصلي منازعه ميان ايران و عربستان وجود دارد. حتي اگر موضوع عراق را در نظر نگيريم ايران و عربستان سابقه طولاني مدتي از رقابت و منازعه دارند. تنها در يک دوره بوده است که روندهاي ميان دو کشور به سمت بهبود نسبي روابط رفته و ايران و عربستان توانسته اند مشکلات خود را تا حد قابل قبولي از طريق گفت و گو حل کنند و آن هم در دوران رياست جمهوري هاشمي رفسنجاني بوده است.

رئيس دولت سازندگي که کشور را پس از 8 سال جنگ تحويل گرفته بود در حوزه سياست خارجي ترجيح داد که منازعات منطقه اي را تا آنجا که مي تواند کاهش دهد. به همين منظور يخ روابط سياسي ميان ايران و عربستان را شکست و طي سفرهاي متقابلي که ميان مسئولان تهران و رياض صورت گرفت اعتماد آنان را جلب کرد. اين اعتماد به حدي بود که سال ها پس از آنکه هاشمي از قدرت دور بود و در دوران رياست جمهوري محمود احمدي نژاد از او به عنوان مهمان ویژه کنفرانس بین‌المللی گفتگوی اسلامی دعوت به عمل آمد تا در این کنفرانس شرکت کند. در این سفر ۱۰ روزه به هاشمی اجازه داده شد از منطقه فدک بازدید نماید.

جايگزيني منازعه به جاي همکاري

در دوره رياست جمهوري احمدي نژاد، يک بار ديگر منازعه و تخاصم جايگزين روابطي شد که هاشمي پايه گذار آن بود. از سوي ديگر منازعات بين المللي به خصوص مسئله سوريه و عراق بيش از گذشته ايران و عربستان را رودروي يکديگر قرار داده است. اکنون نيز با وجود آنکه دولت روحاني بر سرکار آمده است و کاهش تنش با همسايگان را اوليت اول خود قرار داده است هنوز بسياري از مسايل لاينحل ميان ايران و عربستان باقي مانده است. در روزهاي آغازين دولت يازدهم بحث سفر وزير خارجه ايران به رياض در رسانه هاي مطرح شد. در حالی که منابع سعودی از دعوت خود از وزیر خارجه ایران برای سفر به ریاض سخن گفته اند، معاون عربی آفریقایی وزارت امور خارجه ایران گفت: دعوت کتبی برای سفر به عربستان سعودی هنوز دریافت نشده است.

از سوي ديگر برخي از تحليل گران با بررسي مسئله تروريسم در منطقه و ظهور جريان هاي سلفي مانند داعش معتقدند که ايران و عربستان را در حال يک جنگ نيابتي در منطقه هستند. جنگي که از يک طرف همه جهان اسلام و از طرف ديگر مجموع سياست خارجي ايران را درگير خود کرده است و به کلافي سر درگم در منطقه تبديل شده است که باز شدن آن تنها در گرو بهبود روابط ايران و عربستان است. اين همان چيزي است که آيت الله وحيد خراساني در ديدار اخيرش به آن اشاره کرده است.